بَاب
الْوُضُوءِ
فِي آنِيَةِ
الصُّفْرِ
47. Tunç'tan Yapılmış
Kaplardan Abdest Almak
حَدَّثَنَا
مُوسَى بْنُ
إِسْمَعِيلَ
حَدَّثَنَا
حَمَّادٌ
أَخْبَرَنِي
صَاحِبٌ لِي عَنْ
هِشَامِ بْنِ
عُرْوَةَ
أَنَّ عَائِشَةَ
قَالَتْ
كُنْتُ
أَغْتَسِلُ
أَنَا
وَرَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فِي تَوْرٍ
مِنْ شَبَهٍ
Aişe (r.anha) demiştir
ki, "Ben Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) ile beraber tunca
benzeyen bir madenden yapılmış kabdan yıkanırdım."
Bu hadisi Kütüb-i
sitte sahiplerinden sadece Ebu Davud rivayet etmiştir.
AÇIKLAMA: Hadiste geçen "tevr" kelimesi,
tunçtan veya taştan yapılmış bir kaptır ki genellikle ondan su içilir, bazan
abdest alınır, bazan da yemek yenir.
el-Muhtar'da
"bir bakır çeşididir" diye tarif edilirken el-Misbah'da "bakır
renginde bir madendir" deniyor. Aftteri'de ise, "bakır ki ondan kap
yaparlar" dedikten sonra onun bakırla pirinç karışımından meydana gelen ve
tunç denilen bir nesnenin de adı olduğunu söyler. Bakır renginden anlaşılan
sarı renktir ki altın rengidir. Altın kap kullanmak caiz olmayınca, acaba altın
renkli kaplardan abdest almak da böyle midir, diye akla bir soru gelebilir,
işte bu Hadis bu şüpheyi gideriyor.
Ebu
Davud'un bu Hadisi nakletmesinden maksadı eskiden beri bu mevzudaki ihtilafa
ışık tutmaktır.
İbn-i
Kudame, İbn Ömer (r.a.)*den, "sarı kaptan abdest almanın kerahetini"
nakletmiştir. el-Kanfuriyye Şerhi'nde, Suyuti ve Ebu Hureyre' den Resulü
Ekrem'in bakır kaptan abdest almayı sevdiğine dair nakiller vardır. Nitekim
ihya'da Gazzali de: ''Bakır kabın kokusundan melekler rahatsız olur. Bu nedenle
bu kaplardan abdest almak mekruhtur" demektedir.
Eğer
bu hükme esas teşkil eden İbn Ebi Şeybe hadisi sahih ise, şu durum ortaya
çıkar: Her ne kadar, bu kaplardan abdest almak sahih ise de, evla olan bunları
imkan nisbetinde kullanmamaktır. Madem ki melekler bu kapların kokusundan
rahatsız olmaktadır, öyleyse, bakırın kokusu sinecek kadar kapta kalmış suları
kullanmamak adaba uygun bir hareket olur. Şerhü's-Sünne'de bakır kaptan değil
de topraktan mamul kaplardan su almanın abdestin adabından olduğu
nakledümektedir.Şir'a isimli meşhur kitapda da Gazzali'nin görüşlerine yer
verilmektedir. Nitekim asrımızın fıkıh alimlerinden merhum Ömer N. Bilmen
Efendi de Büyük İslam İlmihali isimli eserinin 79. sahifesinde toprak ibrik
kullanmayı abdestin adabından saymıştır.